Büyük asker, büyük insan Fevzi Çakmak 1876 yılında İstanbul’da doğdu.
Millî Mücâdele döneminin unutulmaz askeri.
Topçu Albayı Çakmakoğlu Ali Bey’le Varna Müftüsü Hacı Bekir Efendi’nin kızı Hasene Hanım’ın oğludur.
Fevzi Paşa, 1898’de Harp Akademisi’nden mezun olmuş, 1901 yılında Rumeli’de stajını tamamlayarak Kolağası yâni Kıdemli Yüzbaşı rütbesine yükselmiştir.
Aradan geçen her yılla birlikte rütbece yükselmeye devâm etmiş; 1911’de İkinci Ordu Kurmay Başkanı, Balkan Harbi’ne katıldıktan sonra 1913’de Albay ve tümen komutanı olmuştur.
1915 Çanakkale Savaşları’na tümen ve Anafartalar Tümenler Grubu Komutanı olarak katıldı.
1916 yılında Kafkas Cephesi’ne kolordu Komutanı..
General rütbesiyle 1917’de İkinci Ordu (Diyarbakır) ve Yedinci Ordu (Filistin) komutanları oldu.
Sînâ Muhârebeleri’ndeki kahramanlıkları üzerine 1918’de Korgeneral rütbesi aldı. Birinci Ordu Komutanı olarak İstanbul’a geldi.
Mütâreke’den sonra Askerî Şûrâ’ya alındı.
1920’de Harbiye Nâzırı oldu ve Anadolu’da başlayan millî mücâdele hareketine çok büyük destek verdi, malzeme ve silâh sevk etti. Aynı yılın Nisan ayında Ankara’ya geldi 3 Mayıs’ta T.B.M.M. Hükûmeti Başkanı yâni Başbakan ve Millî Savunma Bakanı oldu.
Sayısız askerî başarısı sebebiyle 3 Nisan 1921 yılında ilk defâ olarak kendisine Birinci-Ferik (Orgeneral) rütbesi verildi.
Sakarya Meydan Muhârebesi’ndeki başarıları dikkatleri üzerine çekmişti. Büyük Taarruz’un plânlarını çok büyük bir ustalık, bilgi ve gizlilik içinde hazırlayıp Atatürk’e onaylattı.
Bu plânın kesin başarısı üzerine 1922 yılında bu sefer Müşir, yâni Mareşal rütbesi verildi.
Atatürk’ten bir yıl sonra T.B.M.M.’nin yaptığı ikinci ve sonuncu mareşal oldu.
Atatürk dönemi boyunca bu sıfatla ordumuzun başında bırakıldı.
II. Cihan Savaşı yıllarında da aynı görevi yürüttükten sonra, 12 Ocak 1944 yılında emekliye ayrıldı.
21,5 yıl süren Genel Kurmay Başkanlığı sırasında Atatürk’ün politikası ve inancına paralel olarak Türk Ordusu’nu siyâsetten uzak tuttu.
Türk askerini disiplinli, modern ve bilgili yetişmesi için uğraştı ve hep de başarılı oldu.
Otoritesi, disiplini ve güzel ahlâkı ile ün yaptı. 1946’da hiç anlamadığı politikaya atılıp iktidarın karşısında yer aldı; DP listesinden İstanbul Milletvekili seçildi. Daha sonra bu partiyle ilgisini keserek Millet Partisi’nin kurucuları arasında yerini aldı.
10 Nisan 1950 târihinde ise rûhunu Allahına teslim etti. Cenâzesi, İstanbul halkı ve bilhassa Türk gençliği tarafından yüz binlerce kişinin elleri üzerinde taşınıp; çok uzun bir mesâfe olan yol boyunca Tekbir getirilerek ebedî istirahatgâhına götürüldü ve toprağa verildi.
Büyük asker, büyük insan Mareşal Fevzi Çakmak’ın askerî târihe âit iki kitabından başka henüz basılmamış hâtıraları da vardır. Söylendiğine ve yazıldığına göre, merhumun hâtıralarında adı geçen son şahıs da ölmeden hâtıralarının yayınlanmamasını vasiyet etmiştir.
Kendisini minnet ve rahmetle anıyor ve huzûrunda hürmetle eğiliyoruz.
Nur içinde yatsın.
DERTLİDOLAP
