Aslında ilmî bir kalıba sokulamayan ilk Türk sosyoloğu ve filozofu diyebileceğimiz adamın adının Nasreddin Hoca olduğunu söyleyecek olsak, ilim çevreleri dâhil buna gülmeyecek pek az kimse bulunacaktır.
O, yazmamış; söylemiş, günlük hayatı konuşturmuş böylece de insan oğlunun dimağına hikmetler nakşeylemiş bir ulu kişidir.
Ne çare ki, bu halk adamına ilim dünyasının kapıları kapalı olduğundan bir mizah fıkracısı kabul ettiğimiz Nasreddin Hoca, hayatın derinliklerindeki gerçeklerle cemiyeti uyandırarak terbiye eden kimselerden biri olduğu halde, biz bunun dahi şuûruna varmış değiliz.
Sâmiha Ayverdi
“Türk milletini altı yüz sene idâre etmiş olan ruhta, Osmanlıların doğru hareketleri olduğu kadar yanlışlıkları da bulunduğu âşikardır.
Ama ne yazık ki, bugün biz, durmadan Osmanlı seferlerinden söz ederek medenî, insânî, içtimaî, adâlet, nizâmî ve medenî çıkışlarını örtülü geçiyoruz.
Sevaplarını değil günahlarını ele alıp yola çıkmayı âdeta bir vazîfe olarak benimsemiş olduğumuzdan târihe leke sürmekten de çekinmiyoruz.”
Sâmiha Ayverdi
