Bir devletin ilk adamı, lideri, emîri, başkanı için 2500 yıldır her ülke insanı hüküm ve tesbitlerde bulunmuş.
Milâttan öncelere gidip, ünlü düşünür Eflâtun’u dinleyelim isterseniz. Diyor ki: “Filozof, aristokrat, mülkiyete değer vermez, özel hayâtına dikkat eden biri olmalı.”
Aristo ise, devlet başkanlarının “Efendi, erdemli, eğitim yönünden seçkin” bir yapıda olması gerektiğinde ısrarlı.
Makyavel’e gelince, O, “İlle de akıllı, ihtiyatlı, tedbirli ve çok zekî” karakterler peşinde.
Hemen ilâve ediyor: “Gerektiği zaman birilerinin kanına girebilir. Ancak kimsenin malına dokunmayacaktır. Çünkü insanlar babalarının kaybını unutur da, mallarının kaybını unutamaz.”
Farâbî ise yüzyıllar öncesinden şöyle sesleniyor:
“Devlet başkanının önce tüm uzuvları sağlam olmalı. Mes’eleleri tam kavrayabilmeli. Hâfızası kuvvetli, uyanık ve zekî. Güzel konuşmalı, öğrenmeyi ve öğretmeyi sevmeli.
Yemeğe içmeğe, hanımlara düşkün olmamalı, yalandan ve yalancılardan nefret etmeli.
Dünyâ malına değer vermemeli, âdil ve mûtedil olmalı. En önemlisi büyük bir azim ve irâdeye sâhip olmalı.”
Kutadgu Bilig, Oğuz Kaan destânı, Bilge Tonyukuk, Orhun Kitâbeleri,
Dede Korkut Hikâyeleri yanında; Prof. İbrâhim Kafesoğlu’nun “Türk Millî Kültürü”, Bahaeddin Ögel’in “Türk Mitolojisi”, Aydın Taneri’nin “Türk Devlet Geleneği”,
Prof.De Groot’un “Die Hunnen” isimli kitaplarıyla, J.R.Hamilton, Fuad Köprülü, İbn Faldan, Abdülkadir Donuk’un târihimizle ilgili eserlerinden öğrendiğimize göre bizler, liderliğimizde şu özellikleri ısrarla arıyor ve bekliyormuşuz:
“Bilge olmalı, akıllı ve kültürlü olmalı, cesur ve kuvvetli olmalı, asil soydan gelmeli.
Dürüst, fazîlet sâhibi olmalı, sözünde durmalı, cimri olmamalı, yumuşak huylu, alçak gönüllü, himmet ve hayâ sâhibi olmalı. Aceleci değil, sabırlı olmalı.
Zâlim olmamalı, siyâsette mâhir olmalı, temiz olmalı, tatlı dilli olmalı, kibirli olmamalı, tok gözlü olmalı, nefsine hâkim olmalı, harama el uzatmamalı.”
Yâni, ortak görüş şöyle: “Devletin başı inadına dürüst, kibirsiz, siyâseti tam kavramış, bilge, mert ve tok gözlü olacak.”
Gürbüz AZAK
26.08.08
