Ağustos ayı içinde kaybettiğimiz değerli ilim erbâbı ve devlet adamlarımızı rahmet ve minnetle anıyoruz.
Onlar, ömürlerini bu millete vakfettiler, nur içinde yatsınlar.
1-Fevziye Abdullah Tansel (23.02.1912 – 04.08.1988)
Edebiyat târihçisi, araştırmacı, Dil Kurumu üyesi. Elazığ’da doğdu İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdikten sonra, çeşitli liselerde edebiyat öğretmenliği yaptı.
1964’te Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde öğretim üyeliğine atandı. Edebiyat hayâtına Muhit ve Ülkü dergilerinde çıkan şiirleriyle başladı.
Edebiyat târihi araştırmalarıyla tanınır. Nâmık Kemal, Abdülhak Hamid ve Mehmet Âkif hakkında eserleri bulunuyor.
Eserlerinden bazıları: Mehmed Âkif, Namık Kemal ve Abdülhak Hamit, Türk İslam Edebiyâtı, Tanzîmat Devri Edebiyâtında Dînî Şiirler, Servet-i Fünun ve Son Devir Edebiyâtında Dînî Şiirler.
2-Mustafa Necati Sepetçioğlu (15.04.1932 – 07.08.2006)
Romancı. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyâtı bölümü mezunu. Çeşitli kurumlarda memurluk ve idârecilik, Türkiye Kızılay Derneği’nde Neşriyat Müdürlüğü ve Millî Eğitim Basımevi ve Derleme müdürlüğü yaptı.
Malazgirt zaferinden başlayarak İstanbul’un fethine kadar Türk târihini konu alan, sonrakilerde ise Türkiye’de yaşanan değişimi ve sonuçlarını anlatan çok sayıda târihî roman, hikâye, oyun, destan yazdı.
İlk romanlarında eserlerindeki şiirsel anlatımı sâyesinde geniş bir okuyucu kitlesine sâhip olan Sepetçioğlu’nun Anadolu fethini ve Türk devletinin kuruluşunu anlattığı romanları, bir döneme ışık tutmuş ve başucu kitapları arasında yer almıştır.
Eserlerinin bazıları: Çatı, Kapı, Kilit, Trampacılar, Büyük Otmarlar, Gece Vaktinde Gün Dönümü, Karanlıkta Mum Işığı’dır.
3-Nihad Sâmi Banarlı (1907 – 13.08.1974)
Edebiyat târihçisi, yazar, şâir ve edebiyat öğretmenidir. İstanbul’da Fatih’te doğdu. Edebiyat Fakültesinden ve Yüksek Öğretmen Okulu’ndan mezun oldu. 1929-1934 yılları arasında Edirne Lisesi ile Kız ve Erkek Öğretmen Okulunda edebiyat öğretmenliği yaptı.
1947 yılına kadar İstanbul’da Kabataş, Galatasaray, Boğaziçi, Şişli Terakki ve Işık Liselerinde, 1947-1969 yılları arasında Eğitim Enstitüsü ile Yüksek Öğretmen Okulunda Edebiyat; Yüksek İslâm Enstitüsünde İslâmi Türk Edebiyatı Târihi öğretmenliklerinde bulundu.
1969 yılında kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
Öğretmenlik yaparken birçok kuruluşlarda ek görev aldı. 1948 yılından îtibâren Hürriyet gazetesinde Edebi Sohbetler sütununda devamlı yazılar yazdı.
1953 yılında kurulan İstanbul Fetih Cemiyeti’ne girdi. Bu kuruluşa bağlı olan İstanbul Enstitüsü’ne müdür oldu.1958 yılında Yahyâ Kemal Enstitüsü yayın işlerini yürüttü.
Millî Eğitim Bakanlığı 1000 Temel Eser ve Çağdaş Türk Yazarları Komisyonlarına üye ve başkan seçildi.
1970 yılında kurulan Kubbealtı Akademisi’ne Edebiyat Kolu Başkanı ve Akademi Dergisi Müdürü oldu. Vefâtından sonra çeşitli gazete ve dergilerdeki yazıları Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı tarafından kitap halinde yayınlanmıştır.
Eserleri:
Yahyâ Kemal Yaşarken, Yahyâ Kemal’in Hâtıraları, Türkçenin Sırları, Şiir ve Edebiyat Sohbetleri, Resimli Türk Edebiyatı Târihi, Dasitan’i Tevarih’i Müluk’i Ali Osman ve Cemşid ve Hurşid Mesnevisi(Ahmedi), Nâmık Kemal ve Türk Osmanlı Milliyetçiliği, Büyük Nazireler Mevlid ve Mevlid’de Milli Çizgiler, Edebi Bilgiler, Metinlerle Edebi Bilgiler, Başlangıçtan Tanzîmata Kadar Türk Edebiyatı Târihi, Fâtih’in Zafer Sırları.
4-Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu (1914 – 18.08.1984)
Târihçi ve kültür adamı. Burdur’da doğmuştur. İzmir Muallim Mektebi’ni bitirerek 1932’de Afyon’da hocalığa başlamıştır. Ankara Üniversitesi Dil ve Târih Coğrafya Fakültesi mezunu. Doktorasını Macaristan’da yapmıştır. 1945’de yurda dönmüştür.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Târih Bölümü öğretim üyesi. Üniversitelerimizin çeşitli kademelerinde binlerce öğrenci yetiştirdi. Türk Edebiyatı Cemiyeti’dir Şimdiki Türk Edebiyatı Vakfı’nın kurucularından.
Eserlerinden bâzıları: Macaristan Tarihi, Sultan Melikşah Devrinde Büyük Harzemşahlar Tarihi Selçuklu İmparatorluğu Türkler ve Medeniyet, Türk Milliyetçiliğinin Meseleleri, Sultan Melikşah Türk Millî Kültürü Atatürk İlkeleri ve Dayandığı Târihî Temeller, Türk-İslâm Sentezi.
5-Münevver Ayaşlı (1906 – 21.08.1992)
Yazar, romancı. Selanik’de doğdu. Alman okulu ve Fransa’da College de France ve Şark Dilleri okullarını bitirdi. Arapça ve Farsça öğrendi. Ünlü şarkiyatçı Massignon’dan tasavvuf dersleri aldı.
Viyana Büyükelçisi Sadullah Paşa’nın oğlu Nusret ile evlenerek Ayaşlı soyadını aldı. Yazılarını Yeni İstanbul, Sabah, Yeni Asya gazetelerinde yayımladı.
Târihî romanlarıyla ve İstanbul hakkındaki eserleriyle tanınıyor. Pertev Bey’in Üç Kızı, Pertev Bey’in İki Kızı, Pertev Bey’in Torunları, On Dokuzuncu Asır Kıbrıs ve Fetvâsı, Dersaâdet kitaplarından bâzılarıdır.
6-Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu 12.04.1929 – 21.08.1992)
Destan şâiri. Ağın’da doğdu. Akçadağ Köy Enstitüsü’nü bitirdi Elâzığ’ın köylerinde öğretmenlik, ilköğretim müfettişliği, Millî Eğitim Bakanlığı’nda muhtelif kademelerde memurluk yaptı. Devlet Kitapları Müdürü. İstanbul Türk Mûsikîsi Devlet Konservatuarı Genel Sekreteri iken emekli oldu. Şiire küçük yaşlarda başladı.
Önce Elâzığ’ın günlük gazetelerinde, Araş, Yeni Fırat, Filiz ve Orkun mecmualarında, sonra devamlı olarak Devlet, Töre, Türk Edebiyatı dergilerinde şiirleri yayımlandı.
Şiirlerinde Türk Milliyetçiliği ve İslâm târihinden konular işleniyor. Şiirde ses güzelliğine, iç mûsıkîye değer verir. İfâdesi güçlüdür. Hem hece ile hem serbest nazımla şiirler yazmıştır.
Şiir kitapları:
1. Bozkurtların Ruhu (1952), 2. Gençosman Destanı (1959), 3. Kür Şad İhtilâli Destanı (1970), 4. Malazgirt Destanı (1971), 5. Bozkurtların Destanı (1972), 6. Kopuz dan Ezgiler (1973), 7. Salur Kazan Destanı (1976), 8. Boğaç Han Destanı (1977).
7-Ebulfez Elçibey (21.06.1938 – 22.08.2000)
Dilci, Azerbaycan Cumhurbaşkanı. Nahçıvan’in Keleki köyünde doğdu ilköğrenimini ve liseyi Nahçıvan’da zor şartlar altında tamamlamıştır. Azerbaycan Devlet Üniversitesi’ne girmiş ve doğubilimi okumuştur.
Öğrencilik yıllarında Azerbaycan târihini ve Azerbaycan inkılâbı târihini öğreten dernekler kurmuştur 1975’te siyâsi faaliyetleri yüzünden Sovyetler tarafından 1 yıl 6 ay hapis cezâsına çarptırıldı.
KGB zindanlarında ve taş ocaklarında çok ağır şartlar içinde kaldı.
Serbest kaldıktan sonra, 1977’den îtibâren, Azerbaycan İlimler Akademisi’nde el yazmaları enstitüsünde görev yaptı. Görevi sırasında da bağımsızlık çalışmalarına devam etmiştir. 1989’da Azerbaycan Halk Cephesi’ni kurdu ve başkanı seçildi.
Azerbaycan’ın bağımsızlık mücâdelesinin içinde yer alan Elçibey, 1991’de SSCB’nin dağılması ile bağımsızlığını kazanan Azerbaycan’ın 7 Haziran 1992’de ikinci Cumhurbaşkanı oldu.
Cumhurbaşkanlığı döneminde Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçilmiş, devlet dili olarak Türkçe kabul edilmiştir. Millî ordu kurulmuş ve Ermenilerle mücâdeleye devam edilmiştir. 200 yıldır Azerbaycan’da bulunan Rus askerlerini kansız bir şekilde Azerbaycan’dan çıkartmıştır.
İçeride çıkan çeşitli isyanlarla mücâdele etmiştir.
Cumhurbaşkanlığı süresinde iki kez Türkiye’ye gelmiştir. İran ve Rusya’nın planlarıyla Suret Hüseyinov, Azerbaycan’ın 2. büyük şehri Gence’yi 1993’te işgal ederek ayaklanma başlatmıştır.
Kardeş kanının akmasını istemeyen Elçibey cumhurbaşkanlığını bırakarak Nahcivana gitmiştir. Dört yıl sonra Baküye dönerek Azerbeycan Birliğni kurarak Kuzey ile Güney Azerbaycan’ın birleşmesin için çalışmıştır.
8-Orhan Seyfi Orhon (04.03.1905 – 22.08.1972)
Beş Hececilerden Şair. İstanbulda doğdu. İstanbul Hukuk Mektebini bitirdi. Meclis-i Mebusan’ın Kavanin Kalemi’nde memurluk, ardından gazetecilik ve öğretmenlik yaptı. Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul Hükümeti’ni destekleyen “Aydede” dergisinde çalıştı.
Milliyet, Tasvir-i Efkar, Cumhuriyet, Ulus, Zafer, Havadis gazetelerinde mizah ve köşe yazıları yazdı.
Hayatının son döneminde Son Havadis gazetesinde yazarlık yaptı.
İlk şiirleri arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları “Hıyaban” isimli dergide yayımlandı.Şiire Aruzla başladı. “Fırtına ve Kar” isimli uzun şiirinde bunun başarılı bir örneğini verdi. Daha sonra Milli Edebiyat ve Genç Kalemler akımlarının etkisinde kalarak hece veznine döndü.
Hece ile yazdığı şiirlerinde yalın bir dil kullandı. 1946’da CHP’den Zonguldak ve 1965’te Adalet Partisinden İstanbul milletvekili oldu.
9-Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan (19.03.1902 – 23.08.1979)
İktisat tarihi profesörü ve yazardır. Edirne’de doğdu.İstanbul Dârülfünun Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü mezunu. Millî Eğitim Bakanlığı’nca gönderildiği Fransa’nın Strazburg Hukuk Fakültesi’nden iktisat diploması aldı.
Eskişehir Lisesi’nde Felsefe öğretmenliği yaptı. 1933 yılında Üniversite Reformu ile Türk İnkılap Enstitüsü doçenti, 1937 yılında İktisat târihi doçenti, 1940 yılında Türk Târih Kurumu asli üyesi oldu.
1941 yılında profesörlüğe yükseldi. Strazburg Üniversitesi tarafından şeref doktoru pâyesi verildi.
1950 yılında Türk İktisat Târihi Enstitüsü’nü kurdu. 1957 yılında ord. profesörlüğe yükseldi. 1973 yılında emekliye ayrıldı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi dekanlığı, Uluslar arası Oryantalistler Birliği’nin Osmanlı ve Osmanlı öncesi Târih Komitesi Başkanlığı yaptı.
Osmanlı Dönemi İktisadı ile ilgili çok değerli araştırmaları vardır. “Kolonizatör Türk Dervişleri” önemli eserlerinden biridir.
