Rus Yarbayı Diyor ki-3

0
534

Gerek Erzurum ve civardaki depolardan ve Cephe’de Ermeniler’e verilmiş olan eşya, silâhlar ve malzeme, Ermeniler’in kendi malları olmayıp, başka birlikler mevcut bulunmamasından dolayı, bu nesnelerin Ermeniler’e geçici olarak muhâfaza ve gerektiği sırada iâde etmeleri şartıyla verilmiş olduğunun, Kurmaylık’tan birçok defâlar ihtar(s.7.) edildiğini işittim. Bu sırada Ermeniler’in, Erzincan’da silâhsız mutî(itaatkâr) Türkler’i her türlü vahşetle kırarak/katlederek o çevreye Osmanlı Birlikleri’nin yaklaşmasından dolayı Erzurum’a doğru kaçmakta oldukları haberi geldi.

ruslarin_goz3

Başkumandanlığın haber almalarına ve vak’a yerinde bulunup geri dönen Rus Subayları’nın anlattıklarına göre; Erzincan’da Ermeniler tarafından sekiz yüz Türk öldürüldüğü halde, ancak kendini koruma sırasında yalnız bir tek Ermeni telef olmuş.Erzurum yakınındaki Ilıca Köyü’nde de,biçâre türkler’in katledildiği anlaşıldı.(1918)de Şubat’ın 20’sinde (Erzurum)da öğleden sonra sokaklarda birçok Türk erkekler toplanıp,belirsiz bir yöne gönderilmekte olduğu,dikkat nazarımı çekti.Bunun sebebini sorduğumda:

“—Demiryolunda biriken karların temizlenmesi için ırgat/işçi olarak göndeileceklerini” söylediler.

Saat üçe doğru,Alay’ımın subaylarından Teğmen Lipsky,bulunduğu Yâkutiye’de,Kışla’daki Ermeni erattan birkaçı,sokakta beş Türk’ü tutup,kışlanın avlusunda bir kenara sıkıştırarak dövmekte olduklarını ve belki sonunda bunları öldüreceklerini,telefonla bana söyledi.Rus Subayı bunları kurtarmaya teşebbüs etmiş ise de,silâhla karşılık görmüş ve orada bulunan bir Ermeni Subayı da,bunların kurtarılması teklifine muvafakat etmemiş.Yakında bulunan başkaca üç Rus subayını yanıma alıp,bu zavallıları kurtarmağa koştum.Bana telefonla haber veren Rus subayı ile,Belediye Reisi Stavrovsky,bana karşı çıkıp,yine Ermeniler tarafından sokakta yakalanan ve kendilerinin dostu bulunan bir Türk’ü aramakta olduklarını söylediler;Ermeni erâtın,Kışla avlusuna girmeğe,silâhla engel olduklarını da ilâve ettiler.

Kışla’ya yaklaştığımız zaman,avlu kapısından on iki kadar Müslüman’ın korku(s.9.) ve dehşetle çıkıp,etrâfa kaçıştıklarını gördük.Bunların birisini tutabildik;fakat tercümansız konuşamadık.Muhâlefet/karşılık görmeden,Kışla avlusuna girdim.Sokaktan toplanan ahâlinin nerede bulunduğunu göstermelerini istedim.Ahâliden kimsenin Kışla’da bulunmadığını söylediler.Kışla’yı aradığım sırda,Kışla’nın Hamamı’nda korku ve ürkü içinde/ürkmüş halde yetmiş kadar Türk(ün) kapanmış olduğunu gördüm.Hemen tahkikata giriştim.İşin tertipçisi olan altı eri hapsederek,Türkler’i hemen salıverdim.

Tahkikat sırasında, bilinmeyen bir Ermeni eri tarafından, Kışla’nın yakınındaki evlerden birinin damında görülen zavallı bir yoksulun, tüfekle öldürüldüğünü öğrendim.

12 Mart’ta Osmanlı Birlikleri’nin Erzurum’u geri alması sırasında ne yazık ki, bütün resmî evrakım arasında, bu tahkikat varakaları/belgeleri ile, kurtardığım Türkler’in adları bulunan liste de zâyi/kayıp olmuştur.

Fakat bugün, Erzurum’da sağ kalıp da, sokakta rast geldiğim sırada hayatlarını kurtardığımdan dolayı minnettarlıklarını, içten selâmları ile bildirten Türkler’den sorularak, vak’a ortaya çıkarılabilir.

*

(21 Haziran 1918 günü Batum’da Binbaşı Mehmed Sâdık’ın Türkçe tercümesini bitirdiği bu “Târihçe”,1918’de Erzurum(veya Trabzon)da basılmıştır. Tercüme baskısının aslı,1939’da Kâzım Karabekir Paşa’nın İstanbul’da çıkan “Erzincan ve Erzurum’un Kurtuluşu” adlı kitabında yayınlanmıştır. (Erzincan-Erzurum-Kars-Revan-Nahçıvan-Ahılkelek ile Borçalı’daki Ermeni Vahşetleri ve Mezâlimi Üzerine,1918-1921 arasında basılmış Türkçe ve Fransızca 7 risâlenin asılları)-Kardeş Matbaası,1970-ANK.) Rusça aslı, Harp Târihi Dâiresi Arşivi, I.Dünya Savaşı Dolabı 123,Göz 5,Dosya:5/A – 1/16,D.1’dedir.)

Aralık 1917 – 12 Mart 1918 târihleri arasında Ermenilerin, Erzincan ve Erzurum’da Türkler’e uyguladığı mezâlim/soykırım, Târihçe’yi yazan Erzurum Rus İkinci Topçu Alay Komutanı Yarbay Twerdo-Khlebof tarafından anlatılmaktadır. Parantez içindeki sayfa numaraları, orijinal eserin sayfa numaralarını göstermektedir.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.