Türk milletinin âdet, töre, gelenek kelimeleriyle ifâde edilen değerlerinin tamâmı ya Kur’ân-ı Kerîm’e ya da Peygamberimiz’in sünnetine dayanan hikmetlerden başka bir mânâ taşımaz. Fakat bütün bu hakikatlerin üzeri âdetâ bir incecik “tül” ile perdelenmiştir. İşte “Hıdrellez” de bunlardan biridir.
*
Takvimlere bakarsak, Mayıs ayının 6’sı kış mevsiminin sona erip yazın başladığı tarihtir. Bu sebeple 5-6 Mayıs günleri ülkemizde bayram ve şenlik havası eserdi. Daha eski yıllarda Hıdrellez çok daha yoğun bir coşkuyla yaşanırdı. Yaz döneminin bütün canlılara kazandırdığı yeni bir oluş ve hamleden insanlar da nasiplenmek isterdi.
5 Mayıs günü akşam ezanından sonra duâlarla dilek tutulur, adaklar adanır ve 6 Mayıs günü ikindi namazıyla birlikte bayram sona ererse de şenlik ve eğlenceler devam ederdi.
Ülkemizin bâzı yerlerinde bir kâğıda yazılan yâhut resm edilen dileklerin gül dalına asılması âdettendir.
Bâzı bölgelerde ise 5 Mayıs günü, nişanlı olan çiftlerden oğlan evi, süslenmiş bir Koç’u Hıdrellez Kurbanı olarak kız tarafına hediye gönderir. Ertesi günü, bu kurban birlikte yenirdi.
*
Halk nazarında bu bayram yâhut şenlik geleneğimizin hikâyesi nedir?
Kardeş olduklarına inanılan ve dünyâyı idâre etmekle vazifeli İlyas’la, öbür âlemi çekip çeviren Hızır (Hıdır) aleyhisselâmın , yaz mevsiminin başlangıcı olan 5 Mayıs günü bir vücutta tek mânâ hâline gelmesidir.
Peki! Kâinatta “eşref-i mahlûkat” diye yaratılan en üst kategorideki varlık “insan” olduğuna göre; Allah’ın hangi hükmü vardır ki tabiat için geçerli olsun ama insanı da kapsamına almasın? Mümkün değildir. Ve zâten ilâhî emirlerin ilk muhâtabı -yegâne muhâtabı- “insan”dır. Tabiattaki kıştan yaz mevsimine olan değişiklik insanda da yaşanmaktadır. Üstelik yazdan kışa veya geceden gündüze gibi değişiklikleri biz insanlar yılda bir kere de değil… her nefes yaşamaktayız. Fakat pek çoğumuz bu oluş ve yenilenişin farkında olmadığımızdan, yalnızca tabiattaki “cemre”leri, gene bizim dışımızdaki “Hıdrellez”leri…kandil ve bayramları konuşuyoruz.
Bu dünyâyı idâre etmekle vazifeli Hızır da öbür âlemi çekip çeviren İlyas da bizlerin mayasına ezelden karılmıştır. “Beşer”likten kurtulup “insan”lığa terfî etmenin iç dünyâmızdaki en mukaddes ihtilâl ve inkılâbı; zâten ancak Türk Müslümanlığının irfânıyla ancak bu kadar zarif bir “tül” perdesiyle süslenebilir ve bayramlaştırılırdı.
Cümlemize bu bayram, “o bayram ola…”
6 Mayıs 2024
